Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша қатерлі ісік патологиясынан болатын өлім-жітім әлемде бірінші орында тұр. Емдеудің жетекші әдістерінің бірі – сәулелік терапия.
Ядролық медицина және онкология орталығының радиологиялық бөлімі 1967 жылы ашылды.
Тарихқа көз жүгіртсек, 1895 жылы рентген сәулелері ашылғаннан кейінгі келесі жылы В.К. Рентген (W.C. Rontgen), оларды онкологияда қолдану әрекеттерін бастады. 1896 жылы француз физигі А.Беккерель сыртқы энергия көзін қажет етпейтін табиғи заттардан – уран (U – Uranium) элементінің қосылыстарынан осындай сәулеленуді анықтады. Бір жылдан кейін Пьер мен Мари Кюри радиоактивтілік құбылысына жауапты кейбір элементтерді анықтады, соның ішінде радий (Ra – радий), торий (Th – торий) және полоний (Po – полоний). Сәулелік терапияның негізгі эволюциялық кезеңдерінің арасында мыналарды бөліп көрсету керек:
J 1895ж Вильгельм Конрад Рентгеннің рентген сәулелерін ашуы (Германия).
J 1895ж Эмиль Груббе (АҚШ) сүт безі обырын емдеуде рентген сәулелерін қолдану.
J 1952ж Алғашқы сызықтық бөлшектер үдеткіші (линак) – Генри С. Каплан (АҚШ).
J 1968ж Гамма пышағын қолдану – Ларс Лекселл (Швеция).
J 1971ж Алғашқы компьютерлік томография – Годфри Ньюболд Хаунсфилд, Ұлыбритания.
J 1973ж Алғашқы магниттік-резонансты бейнелеу аппараты – Пол Си Лотербур, Питер Мэнсфилд, АҚШ, Ұлыбритания.
J 1990ж RT (АҚШ)-да КТ алғаш рет қолданылуы.
J 1994ж Қарқынды модуляцияланған RT – IMRT (АҚШ) қолданатын алғашқы өңдеу.
1996ж FDA бірінші IMRT бағдарламалық құралын мақұлдады.
J 2001ж FDA радиохирургиялық роботты мақұлданды.
J 2002ж FDA спиральды томотерапияны мақұлданды.
J 2003ж Кескінді басқаратын сәулелік терапия (IGRT) технологиясының алғашқы рет қолданды.
Біздің орталықта бірінші TrueBeam желілік үдеткіші TsYaMiO-да 2015 жылы орнатылды. Онкологиялық орталықта патологияның таралуын анықтау, сәулелік терапияны жоспарлау және жүргізу үшін барлық қажетті құрал-жабдықтар бар. Ісік процесінің ауқымын және аймақтық лимфалық зақымданулардың болуын анықтау үшін инвазивті және инвазивті емес диагностиканың барлық қолжетімді әдістерін қолданылады: КТ, бронхоскопия, эндобронхиалды ультрадыбыстық (EBUS), MRI, PET және SPECT- КТ, медиастиноскопия, торакоскопия.
Жақын арада Қазақстанда сәулелік терапияны қолдану нақты қажеттіліктерге сәйкестендірілуі керек – бастапқы науқастардың 60-70% және бүкіл ауру бойынша 65-75%.
Жыл сайынғы біздің орталықтың статистикалық мәліметтеріне сүйенсек, онкологияны радиациялық техникамен қамту көрсеткіші артып келеді. Емделген жағдайлардың санына қарамастан, жүргізілген сәулелік терапиямен қамту 50,2% құрайды.
Бұл тәсіл RCRC, NCCN, RUSCO, ASCO емдеу стандарттарының клиникалық хаттамаларына толығымен сәйкес келеді, міндетті жеке дараланған алгоритмі бар. Орталықта 3D, 4D, 5D режимінде радиациялық терапияның жоғары технологиялық әдістері (IMRT, IGRT, брахитерапия 3D, 4D, 5D режимінде, сәулемен емдеу кезінде тыныс алуды синхрондау (Гейтинг) біздің онкологиялық науқастарға қажет.
Онкология саласындағы заманауи ғылыми зерттеулер химиотерапия мен иммунорерадиациялық терапияның тиімдірек екенін көрсетеді. Синхронды (бір мезгілде) ХЛТ тиімділік бойынша дәйекті (тізбекті) қарағанда жоғарырақ. Сәулелік терапияның дозалары, соңғы радиобиологиялық зерттеулерге сәйкес, 2 Гр стандартты ROD-дан бірнеше есе жоғары. Бір реттік жоғары дозалар (стереотактикалық сәулелік терапия) абскопальды (мақсатты емес) әсерді анықтайды – ісікке қарсы иммундық жауап. Медициналық физиктер, биологтар, генетиктер және радиациялық онкологтар қауымдастығы заманауи рандомизацияланған зерттеулерде бұл жаңа бағыт, пациенттердің өмір сүру сапасын артуру мен медиананың нәтижелеріндегі тиімді анықтайтыны дәлелденді.
Біздің Орталықтың және радиациялық онкология қызметінің перспективалық бағыттары халықаралық стандарттарға сәйкес келеді. Екінші желілік үдеткіш іске қосылғанда стереотактикалық сәулелік терапия әдістері енгізіледі (мақсатты, мақсатты емес және иммундық тиімділікті ескере отырып).
Орталықтың медициналық физиктері радиациялық онкологтардың шетелдік медициналық орталықтардан алған тәжірибесі мен заманауи білімі қызметін сапанын арттыруда.